بهترین روش سرمایه‌گذاری در بورس برای افراد کم‌تجربه یا افرادی که زمان معامله ندارند صندوق سرمایه‌گذاری است. بیش از 12 نوع صندوق برای سرمایه‌گذاری در بورس وجود دارد که شامل صندوق‌های سهامی، صندوق‌های مختلط، صندوق‌های درآمد ثابت، صندوق تضمین اصل سرمایه، صندوق‌های مبتنی بر سکه طلا، صندوق‌های شاخصی، صندوق اهرمی، صندوق‌های نیکوکاری، صندوق‌های بازارگردانی، صندوق صندوق‌ها، صندوق‌های تامین مالی و صندوق جسورانه است.
هر یک از این صندوق‌ها کارایی و ریسک متفاوت خود را دارند و بازدهی این صندوق‌ها نیز با یکدیگر کاملا متفاوت است. برای نمونه صندوق درآمد ثابت سودی کمتر از صندوق پرریسک دارد. کارایی هر یک از این 12 نوع صندوق در ادامه به صورت خلاصه شرح داده شده است.
انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورس
صندوق سهامی: صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی ممکن است محافظه‌کارانه، میانه‌رو یا تهاجمی باشند. عمده دارایی این صندوق‌ها در سهام سرمایه‌گذاری می‌شود. سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها ریسک بالایی دارد و بازدهی آن با شرایط بازار تغییر می‌کند.
صندوق‌های درآمد ثابت: این صندوق نسبت به سایر صندوق‌ها بازدهی معقولی دارد. مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری منابع مالی حاصل از فروش واحدهای این صندوق‌ها را عمدتاً به خرید اوراق بهادار کم‌ریسک مثل اوراق مشارکت، اوراق اجاره، اوراق خزانه یا سپرده بانکی اختصاص می‌دهند تا بتوانند سود قابل قبولی برای سرمایه‌گذاران محقق کنند.
صندوق مختلط: حدود نیمی از دارایی این صندوق در اوراق با درآمد ثابت و نیم دیگر در سهام سرمایه‌گذاری می‌شود. بنابراین ریسک و بازدهی صندوق مختلط، بین صندوق‌های با درآمد ثابت و سهامی قرار می‌گیرد.
صندوق تضمین اصل سرمایه: این صندوق در کنار بازدهی مناسبی که برای سرمایه‌گذاران کسب می‌کند، اصل سرمایه آنها را نیز تضمین می‌کند. به طور کلی صندوق‌های تضمین به دو دسته تقسیم می‌شوند، صندوق تضمین با رکن ضامن و صندوق تضمین با مکانیزم اهرمی.
صندوق‌های مبتنی بر سکه طلا: عمده دارایی این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر سکه طلا که در بورس معامله می‌شوند، تخصیص پیدا می‌کند. بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا تقریبا مشابه بازدهی سکه طلا بوده و ریسک سرمایه‌گذاری در آنها بالاست.
صندوق‌های شاخصی: صندوق‌های شاخصی با هدف پیروی از یک شاخص مبنا ایجاد می‌شوند. این صندوق‌ها در تلاش هستند تا پرتفوی خود را مشابه آن شاخص تشکیل دهند. به همین دلیل می‌توان گفت که نوساناتی شبیه به آن شاخص خواهند داشت. این صندوق‌ها از ریسک مدیریت بسیار کمی برخوردار هستند و هزینه‌های مدیریتی آنها کم است.
صندوق اهرمی: صندوق اهرمی یک نوع صندوق سرمایه‌گذاری است که از تکنیک اهرم مالی برای به دست آوردن بازدهی مضاعف از یک سرمایه‌گذاری استفاده می‌کند. این صندوق همزمان از دو ساز و کار «صدور و ابطال» و «قابل معامله در بورس (ETF)» برای سرمایه‌گذاری و انتقال مالکیت واحد‌ها استفاده می‌کند. سازوکار نوع واحدهای این صندوق با سطح ریسک آنها ارتباط دارد.
صندوق‌های نیکوکاری: صندوق‌های نیکوکاری یکی از شیوه‌های نیکوکارانه هستند که در آنها ضمن حفظ اصل سرمایه، به سرمایه‌گذاری مولد می‌انجامد و به توسعه بازار سرمایه و بازار کسب و کار در جامعه کمک می‌کند. عواید این صندوق‌ها به صورت هدفمند صرف نیازمندان واقعی جامعه می‌شود.
صندوق‌های بازارگردانی: صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازارگردانی برای معامله با در نظر داشتن تعهدات بازارگردانی آن اوراق، مطابق با امیدنامه صندوق به وجود آمدند. هدف بازارگردان متعادل نگه‌داشتن سهم است و از به وجود آمدن صف‌های خرید و فروش جلوگیری می‌کند تا قیمت سهم را به سمت قیمت ذاتی سهم سوق دهد.
صندوق صندوق‌ها: این صندوق‌ها نوعی سرمایه‌گذاری مشاع هستند که به جای سرمایه‌گذاری در سهام، در ترکیبی از صندوق‌های سهامی، درآمد ثابت و صندوق‌های ETF سرمایه‌گذاری می‌کنند. خرید واحدهای یک صندوق سرمایه‌گذاری در صندوق، همانند سرمایه‌گذاری در چند صندوق در یک زمان است که ضمن پایین آوردن ریسک، امکان کسب بازدهی مناسب را نیز برای سرمایه‌گذار فراهم می‌کند.
صندوق جسورانه چیست؟
اما همان‌گونه که در ابتدای گزارش هم گفته شد، صندوق‌هایی نیز در بازار سرمایه وجود دارند که عموما توجه سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر را به سمت خود جلب می‌کنند. صندوق جسورانه یکی از انواع همین صندوق‌های پرریسک است.
فعالیت اصلی صندوق جسورانه این است که به کمک شرکت‌های استارتاپ بیاید و بدون نیاز به اعتباراتی که معمولا بانک‌ها و موسسات از شرکت‌ها می‌خواهند، سرمایه لازم را به این دست از شرکت‌ها برای شروع و همچنین رشد و توسعه پروژه‌های آنها بدهد.
به این ترتیب همان‌گونه که از نام این صندوق پیداست، سرمایه‌گذاری خود را معطوف به بازاری می‌کند که ممکن است بازدهی نداشته باشد یا پروژه آن با شکست مواجه شود و از همین رو جسورانه و ریسکی محسوب می‌شود. در حال حاضر صندوق‌های جسورانه نقش بیشتری نسبت به قبل در بازار سرمایه دارند و جزو صندوق‌های مهم بورسی به شمار می‌آیند.
اکنون در حدود 15 صندوق سرمایه‌گذاری فعال در بازار سرمایه وجود دارد و شانزدهمین صندوق جسورانه نیز با نام ارغوان به بازار پیوسته است؛ نام صندوق‌های جسورانه فعال بازار سرمایه به شرح زیر است.
- جسورانه آشنا تک ایرانیان
- جسورانه پارتیان
- جسورانه پویا الگوریتم
- جسورانه پیشرفت
- جسورانه توسعه فناوری آرمانی
- جسورانه رشد یکم پیشگام
- جسورانه رویش لوتوس
- جسورانه سپهر یکم
- جسورانه ستاره برتر
- جسورانه سرو رشد پایدار یکم
- جسورانه فناوری بازنشستگی
- جسورانه فیروزه
- جسورانه یکم آرمان آتی
- جسورانه یکم دانشگاه تهران
- جسورانه ارغوان
کارکرد صندوق‌های جسورانه
کسب و کارهای تازه تاسیس و جدید معمولا نمی‌توانند از تسهیلات و وام‌های بانکی با سود زیاد استفاده کنند و در ابتدای کار برای تامین مالی مورد نیاز خود با مشکل مواجه می‌شوند. به همین دلیل، این شرکت‌های نوپا سعی می‌کنند منابع مالی مورد نیاز خود را از راه‌های دیگر تامین کنند و بازار سرمایه یکی از همین بسترهاست. در واقع صندوق جسورانه با هدف تامین مالی و تسهیل فرآیندهای اقتصادی شرکت‌های تازه تاسیس به وجود آمده است.
صندوق جسورانه مناسب چه افرادی است؟
افراد سرمایه‌گذار در این صندوق باید جسارت و ریسک بالایی برای سرمایه‌گذاری داشته باشند. مشتری اصلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های بیمه، افراد ثروتمند و یا نهادها و موسسات مالی هستند.
میزان ریسک پذیری این صندوق‌ها بسیار بالاست و در همین حال بعضی از صندوق های جسورانه برای ورود افراد حقیقی به این بازار حداقل سرمایه مشخص می‌کنند. مثلا در اساسنامه یکی از صندوق‌ها آمده است تنها افراد حقیقی دارای حداقل 500 میلیون تومان سرمایه می‌توانند در این صندوق سرمایه‌گذاری کنند.
ریسک صندوق جسورانه
سرمایه‌گذاری در صندوق جسورانه ریسک بالایی دارد اما این ریسک می‌تواند پربازده نیز باشد. سرمایه‌گذار نباید توقع بازگشت تمام یا حتی نیمی از سرمایه خود را داشته باشد زیرا هیچ تضیمنی برای بازگشت سرمایه وجود ندارد. سرمایه‌گذاری برای کسب و کارهای نوپا ریسک بسیار زیادی دارد اما در قبال این ریسک نیز می‌تواند بازدهی بسیار بالایی داشته باشد.
ترکیب دارایی صندوق جسورانه
با توجه به ماهیت و ساختار صندوق‌های جسورانه، معمولا بین 50 تا 60 درصد از دارایی‌های موجود در این صندوق را سهام شرکت‌ها و کسب وکارهای نوپا و تازه تاسیس تشکیل می‌دهند. همچنین مابقی سرمایه این صندوق‌ها نیز برای خرید اوراق با درآمد ثابت و یا سپرده‌های بانکی صرف می‌شود.
مزایا و معایب صندوق جسورانه
امروزه، دنیای تکنولوژی در حال گسترش است و این نشانگر ظرفیت بالای صندوق‌های جسورانه است؛ با فعالیت در این صندوق‌ها می‌توان به صورت مستقیم در فرآیند مالی کسب و کارهای جدید سهیم شد و از درآمد آنان بهره برد. این شیوه مشارکت را می‌توان از مزایای صندوق جسورانه دانست.
اما این صندوق معایبی هم دارد؛ به علت شیوه و سبک سرمایه‌گذاری در صندوق‌های جسورانه، نمی‌توان انتظار بازگشت سرمایه را داشت و تضمینی در این رابطه وجود ندارد که از مهم‌ترین نگرانی‌ها به شمار می‌رود. گفتنی است ریسک این نوع سرمایه‌گذاری هم غیرقابل محاسبه است.
در نهایت باید گفت که صندوق جسورانه با جذب سرمایه عمومی هزینه‌های چندین کسب و کار نوپا را تامین می‌کند. با این حال ریسک این صندوق‌ها بسیار بالاست؛ چراکه سرمایه را در کسب و کارهایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که تضمینی بر سودساز بودن یا نبودن آنها وجود ندارد.